Żelazno 1945 - 1989

     Celem niniejszej pracy jest przedstawienie historii wsi Żelazno po 1945 r., a przede wszystkim losów jej mieszkańców, którzy od ponad siedemdziesięciu lat tworzą lokalną społeczność. W literaturze przedmiotu, dotyczącej losów ziemi kłodzkiej oraz jej powojennej historii, nie ma opracowania, które byłoby poświęcone jedynie dziejom tej wsi. Przedmiotem analizy jest okres od wczesnych lat powojennych po transformację ustrojową w 1989 r. Podstawę źródłową stanowiły wywiady przeprowadzone z 11 osobami, których rodzice, a czasem oni sami, byli osadnikami przybyłymi do wsi tuż po zakończeniu wojny.

 

Spis treści:

Wstęp

Rozdział I Dzieje Żelazna od początku osadnictwa do 1946 r.

   Rys historyczny wsi

      Nazwa wsi

      Położenie geograficzne

      Historia wsi do 1945 r.

      Gospodarka

      Ludność

      Walory turystyczne

   Żelazno po I wojnie światowej

   Żelazno w latach II wojny światowej

      Poza frontem: wieś w latach 1939–1944

      Kultywowanie tradycji jako próba porządkowania chaosu spowodowanego II wojną światową

      Wieś w latach 1945–1946 – lokalne trzęsienie ziemi

      Wysiedlenia

 

Rozdział II 1. Ludność napływowa

      Statystyczne zestawienie ludności napływowej w latach 1946–1948

      Polska administracja

      Losy wojenne ankietowanych osób

   Przybycie do Żelazna w świetle relacji

   Życie w tyglu wielonarodowościowym

      Stosunki między Niemcami, Rosjanami i Polakami

      Stosunki między Polakami „zza Buga” i „z centrali”

   Stabilizacja życia oraz zwyczaje świąteczne jako elementy integracji mieszkańców Żelazna

   Kształtowanie się administracji terytorialnej. Organizacja życia politycznego

      Referendum z 30.06.1946 r.

      Wybory z 19.01.1947 r.

 

Rozdział III Losy wsi i jej mieszkańców do 1956 r.

   Próba kolektywizacji rolnictwa. Powstanie spółdzielni produkcyjnej

   Gospodarka Żelazna

   Integracja mieszkańców Żelazna

   Życie w stalinizmie

   Świetlice wiejskie narzędziem oddziaływania politycznego

   Życie religijne

   Reforma administracyjna z 1954 r.

 

Rozdział IV Od przełomu październikowego do demokracji – lata 1956–1989

   Rozwój wsi

   Historia Zgromadzenia Sióstr Maryi Niepokalanej w Żelaźnie na tle relacji państwo – Kościół w PRL

   Życie codzienne żelaźnian na tle wydarzeń politycznych w kraju

      Wizyty dawnych niemieckich mieszkańców Żelazna

      Szkoła Podstawowa. Walka z analfabetyzmem

      Gierkowskie przyśpieszenie, czyli propaganda sukcesu

      Solidarność

      Stan wojenny

      Podsumowanie czasów PRL-u. Upadek komunizmu

   Wydarzenia lokalne w pamięci mieszkańców Żelazna

 

Zakończenie

Wykaz skrótów

Bibliografia

Aneks

Grzesiek i Wojtek Basińscy: Piotr Basiński (1988–2010). Wspomnienie o naszym Bracie

 

---

Piotr Basiński, Magdalena Basińska: "Żelazno 1945 - 1989. Zarys epoki w dziejach pewnej wsi". Oficyna Wydawnicza Atut, Wrocław 2019. Okładka twarda, format 16,5 x 23 cm, stron 154, czarno-białe i kolorowe ilustracje