Osiedla Wrocławia. Historia

     Na początku XIX w. Wrocław był mocno ufortyfikowaną twierdzą, do której dostępu broniły potrójne mury, a do środka można było się dostać jedynie przez masywne, średniowieczne bramy poprzedzane przez głębokie fosy. Mury, zapewniające bezpieczeństwo, były równocześnie przeszkodą stojącą na drodze rozwoju terytorialnego miasta. Przełomem stały się wojny napoleońskie, gdy po zdobyciu Wrocławia w styczniu 1807 r. Hieronim Bonaparte wydał polecenie zasypania fos i całkowitego wyburzenia miejskiego systemu fortyfikacji, co zmieniło obraz Wrocławia na zawsze. Do historycznego centrum przyłączono przedmieścia. W  krótkim czasie stolica Śląska z prowincjonalnego miasta, w którym brakowało wolnej przestrzeni, stała się nowoczesnym ośrodkiem miejskim.

     Dalsze rozszerzanie granic miasta następowało w wyniku kolejnych przyłączeń sąsiednich wsi do Wrocławia, ale drugi naprawdę potężny impuls do rozwoju nastąpił w okresie międzywojennym. Stojący na czele magistratu nadburmistrz Otto Wagner wytyczył główne kierunki polityki komunalnej, mimo iż okres jego rządów przypadł na lata kryzysu gospodarczego. Ogłosił konkurs na generalny plan rozwoju, w rezultacie którego w 1928 r. do Wrocławia włączono tereny 43 dawnych gmin podmiejskich, co powiększyło ponad trzykrotnie jego dawny obszar.

     Po II wojnie światowej do zniszczonego miasta nad Odrą przyłączyło się jeszcze kilkanaście nowych osiedli i dziś Wrocław ma ich około 80. Większość z nich ze względu na swój rodowód zachowała odrębny styl i charakter. I o tych osiedlach, w ujęciu historycznym, traktuje niniejsze opracowanie, w którym 21 Autorów podzieliło się efektami swoich badań i dociekań. Książka ta skierowana jest w pierwszej kolejności do samych wrocławian żywo zainteresowanych przeszłością swojego miasta. Znajdą oni tu nowe, nieznane dotąd informacje, ciekawe analizy i ustalenia, wzbogacone dodatkowo interesującą ikonografią.

 
Spis treści:

Maciej Łagiewski – Wstęp

Zachód
Rościsław Żerelik – Maślice. Zarys dziejów 
Paweł Dzikowski - Wrocławskie kościoły nad Bystrzycą
Andrzej Paściak – Gądów Mały i Muchobór Mały w pionierskich latach lotnictwa
Halina Okólska – Pilczyce (komunikat)
Ewa Kobel – Leśnica – wybrane epizody z dziejów miejscowości

Południowy zachód
Artur Hryniewicz – Grabiszyn-Grabiszynek. Wieś, gmina, osiedle
Rafał Nowakowski, Grzegorz Strauchold – Od dzielnicy Fabryczna po osiedle Grabiszyn-Grabiszynek
Tomasz Sielicki – Dawna zajezdnia tramwajowa przy ul. Grabiszyńskiej
Halina Okólska – Gajowice. Od wsi warzywniczej po nowoczesne osiedle Wrocławia (XIX w.)

Północ
Katarzyna Mikosz – Początki osiedla Ołbin
Ewa Pluta – Literacki Ołbin. Obrazy osiedla w literaturze i pisarze z nim związani
Iwona Kałuża – Miasto-ogród Karłowice w kontekście ochrony założenia urbanistycznego Paula Schmitthenera
Damian Grzegorz Kanclerski – Psie Pole – zarys przemian urbanistycznych i architektonicznych
Maciej Oziembłowski – Zarys historii i współczesność wrocławskich Pawłowic
Mariusz Ślipko – Poświętne (Lilienthal) na przestrzeni wieków
Władysław Kluczewski – Most Milenijny z Osobowic na Kozanów 

Wschód
Bożena Kumor-Gomułka – Bartoszowice i Biskupin – przedwojenny urok wielkomiejskiego zakątka

Południe
Mateusz Mirosław Magda – Od wsi kłótników do spokojnego sąsiedztwa – wrocławskie Krzyki na przestrzeni wieków
Tomasz Kozubek – Zarys historii Gaju
Piotr Popów – Ikonografia osiedla Huby
Piotr Gaglik – Rozwój osiedla kolejarskiego w Brochowie 1896–1939

Indeks osób
Ilustracje

[red] Halina Okólska, Tomasz Kozubek: "Osiedla Wrocławia. Historia". Wydawnictwo Gajt, Wrocław 2021. Okładka miękka, format 16 x 23,5 cm, stron 384, kolorowe ilustracje