Tunele kolejowe w Polsce

     Książka Tunele kolejowe w Polsce w obecnych granicach, wybudowane do 1945 roku prezentuje historię budowy i eksploatacji tuneli kolejowych na terenie obecnej Polski. Zagadnienia dotyczące budowy 25 tuneli (z czego siedemnaście powstało w Prusach, sześć w Galicji, jeden w Królestwie Polskim i jeden w odrodzonej Polsce) przedstawiono na tle problematyki XIX-wiecznego budownictwa tunelowego w regionie alpejskim.

     W książce opisano zarówno budowę dwóch najtrudniejszych tuneli w Rydułtowach oraz w Łupkowie, które powstawały odpowiednio pięć i sześć lat, jak i demontaż tunelu w Wałbrzychu pod górą Brzezinka w latach 30. XX wieku. Przedstawiono również budowę najdłuższego górskiego tunelu w Polsce (1605 m) pod Małym Wołowcem w Wałbrzychu, gdzie zastosowano nowoczesne szwajcarskie wiertarki hydrauliczne systemu Brandta. Opisano także tunele powstałe na kolei szerokotorowej w Uniejowie-Rędzinach koło Miechowa, jak i wąskotorowy tunel w Szklarach koło Rzeszowa. Obok tuneli budowanych metodami górniczymi zaprezentowane zostały również tunele miejskie, budowane metodami odkrywkowymi, w Bielsku-Białej, Toruniu i tunel kolei średnicowej w Warszawie.

     Książka powstała głównie na podstawie materiałów źródłowych zdeponowanych między innymi w archiwach w Berlinie, Warszawie i Wiedniu. Tekst uzupełniają liczne ilustracje i plany sytuacyjne omawianych obiektów.

Spis treści

 WSTĘP 

 I. WIADOMOŚCI OGÓLNE O TUNELACH I ICH DZIEJACH
     Pojęcia i definicje
     Podstawowe informacje geologiczne związane z budową tuneli kolejowych
     Budowa tuneli kolejowych
     Zarys dziejów budownictwa tuneli kolejowych
     System organizacyjny oraz budowniczowie tuneli kolejowych na ziemiach polskich w obecnych granicach

 II. TUNELE KOLEI GŁÓWNYCH BUDOWANE METODAMI GÓRNICZYMI

 Tunel na szlaku Kolei Wilhelma
     Najstarszy tunel w Polsce w Rydułtowach (715 m), na odcinku Nędza — Czernica (1853-1858) 

Tunele Śląskiej Kolei Górskiej (Jelenia Góra — Wałbrzych Główny)
     Tunel w Trzcińsku (298 m), na szlaku Wojanów — Trzcińsko (1864—1866)
     Tunel pod górą Brzezinka w Wałbrzychu (310 m), na szlaku Wałbrzych Główny — Boguszów-Gorce Wschód (1864-1867) 

Tunele Pierwszej Węgiersko-Galicyjskiej Kolei Żelaznej (Przemyśl — Łupków)
     Tunel w Uhercach Mineralnych (50 m), na odcinku Zagórz — Ustrzyki Dolne (1872)
     Tunel graniczny w Łupkowie (416 m), (1870-1876)

Tunele Kolei Śląsko-Czeskiej (Wrocław — Międzylesie)
     Tunel w Bardzie (363 m), na szlaku Bardo Śląskie — Kłodzko Główne (1872-1873)
     Tunel w Długopolu-Zdroju (360 m), na szlaku Bystrzyca Kłodzka Przedmieście — Długopole-Zdrój (1873-1874)

Tunele kolei przez dolinę Popradu (Tarnów — Nowy Sącz — Leluchów)
     Tunel w Kamionce Wielkiej (170 m), na szlaku Grybów — Nowy Sącz (1874-1875)
     Tunel w Żegiestowie (499 m), na szlaku Piwniczna-Zdrój — Muszyna (1873-1875)

Tunel na szlaku Kolei Wrocławsko-Świdnicko-Świebodzickiej
     Tunel w Unisławiu Śląskim (263 m), na szlaku Boguszów-Gorce Wschód — Mieroszów (1875-1877)

Dwukomorowe tunele Śląskiej Kolei Górskiej (Wałbrzych — Kłodzko)
     Tunele pod Małym Wołowcem w Wałbrzychu (1605 m), na szlaku Wałbrzych Główny — Jedlina-Zdrój (1876-1880, 1909-1911)
     Tunele pod górą Sajdak (384 m), na szlaku Jedlina-Zdrój — Głuszyca (1876-1880, 1908-1910)
     Tunele w Świerkach (1176 m), na szlaku Bartnica — Świerki Dolne (1876-1880,1910-1911)

Dwukomorowe tunele Kolei Dęblińsko (Iwanogorodzko)-Dąbrowskiej
     Tunele w Uniejowie-Rędzinach koło Miechowa (769 m, 748 m), Dęblin —Kielce — Dąbrowa Górnicza Strzemieszyce (1882-1884, 1910-1912)

III. TUNELE KOLEI LOKALNYCH BUDOWANE METODAMI GÓRNICZYMI

Tunel na szlaku Jelenia Góra — Szklarska Poręba Górna
     Tunel w Szklarskiej Porębie Dolnej (145 m), (1901-1902)

Tunel na wąskotorowej kolei lokalnej Przeworsk — Dynów
     Tunel na szlaku Przeworsk - Dynów (599 m), (1902-1904) 

Tunel na szlaku Kamienna Góra — Kowary
     Tunel pod Przełęczą Kowarską (1030 m), (1902-1905)

Tunele kolei Kłodzko — Kudowa-Zdrój
     Tunel w Kulinie Kłodzkim (577 m), na szlaku Duszniki-Zdrój — Kulin Kłodzki (1905)
     Tunel w Lewinie Kłodzkim (80 m), na szlaku Kulin Kłodzki — Lewin Kłodzki (1905)

 Tunele kolei doliny Bobru (Jelenia Góra — Wleń — Lwówek Śląski)
     Tunel w Pilchowicach pod górą Czyżyk (1b/ m), na szlaku Plichowice Zapora — Pilchowice Nielestno (1906-1909)
     Tunel w Pilchowicach pod górą Dwory (153 m), na szlaku Pilchowice Zapora — Pilchowice Nielestno (1908-1909)
     Tunel we Wleniu (320 m), na szlaku Pilchowice Nielestno — Wleń (1906-1909)

IV. TUNELE KOLEJOWE BUDOWANE METODAMI ODKRYWKOWYMI

 Tunel na szlaku Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda w Bielsku-Białej
     Tunel na odcinku Bielsko-Biała — Zywiec (268 m), (1876-1878) 

Tunel na szlaku Pruskiej Kolei Wschodniej Toruń Główny — Olsztyn
     Tunel (brama kolejowa twierdzy) w Toruniu (52 m), (1886-1889)

Tunel kolei średnicowej w Warszawie
     Tunel na szlaku Warszawa Powiśle — Warszawa Ochota (1230 m), (1923-1933)

PODUMOWANIE
Bibliografia
Wykaz skrótów
Źródła ilustracji
Aneksy
Indeks osób
Summary
Zusammenfassung

Przemysław Dominas: "Tunele kolejowe w Polsce w obecnych granicach, wybudowane do 1945 roku". Wydawnictwo Księży Młyn, Łódź 2020. Okładka twarda, format 21 x 29,5 cm, stron 296, czarno-białe ilustracje, w tym archiwalne

zobacz fragmenty książki [PDF]