Góry Izerskie (cz.5) - o historii i sztuce do 1914 roku [CZ]

     Piąty tom monumentalnego opracowania traktującego o czeskich i polskich Górach Izerskich opisuje wydarzenia z tak zwanego długiego XIX wieku. Okazał się on dosłownie pełen kluczowych wydarzeń i wynalazków, które na zawsze zmieniły życie ludzkości. Szczegółowo opisano np. wodę i wiatraki, których moc przejęły później maszyny parowe. Pojawiły się nowe źródła energii - gaz i prąd. Manufaktury zostały definitywnie zastąpione produkcją fabryczną, co miało dalekosiężne konsekwencje społeczne. Stworzyło to szeroką klasę społeczną – klasę robotniczą, która zaczęła domagać się praw obywatelskich w coraz bardziej zorganizowany sposób. Zaczęto budować drogi, a przez całą drugą połowę stulecia powstały linie kolejowe, które służą nam do dziś. Drewnianą zabudowę szybko zastąpiły reprezentacyjne domy, a górskie miasteczka izerskie w krótkim czasie zyskały nowe oblicze.

     Obszerny rozdział poświęcony jest rozwojowi architektonicznemu. Arystokracja utraciła swoją uprzywilejowaną pozycję, a partie polityczne w coraz większym stopniu angażowały się w rozwój społeczny. Społeczeństwo czeskie zostało wyemancypowane i to właśnie na monitorowanym pograniczu toczyły się najzacieklejsze walki z większością niemiecką.

     Regionu nie ominęły nawet wydarzenia wojenne 1866 r. Wojna prusko-austriacka jest opisana w książce ze wszystkimi szczegółami i powiązaniami. Obszerny rozdział poświęcony jest etnografii. To właśnie szybki rozwój społeczny zbudził potrzebę dokumentowania szybko zanikających zwyczajów ludowych i kultury materialnej poprzednich pokoleń. Szczegółowo opisano rozwój szklarstwa, tak charakterystycznego dla Gór Izerskich…

     A to tylko główne rozdziały. Zwrócono uwagę na wiele innych dziedzin, jak na przykład transport tramwajowy, początki fotografii, mapy i oznaczenia graniczne, stowarzyszenia strzeleckie, malarstwo czy spektakularną Wystawę Czech Niemieckich w 1906 roku. W opisie ujęta jest także polska część Gór Izerskich. Książkę charakteryzuje ponad tysiąc reprodukcji zabytków, krajobrazów i dokumentów z epoki. Charakterystyczne dla wydania są także widoki z lotu ptaka.

Roman Karpaš, Bohunka Krámská, Petr Nový z zespołem: "Góry Izerskie - o historii i sztuce do 1914 roku" (Jizerské hory – o historii a umění do roku 1914). Wydawnictwo RK, Liberec 2023. Okładka twarda, format 23,5 x 32,5 cm, stron 552, liczne kolorowe i czarno-białe ilustracje. Wydawnictwo w języku czeskim.